PUBLICATIES – Pagina 27

(NATTE/ZOUTE) DROOM OF NACHTMERRIE – 17: HET STOPT NOOIT

| 08-02-2015 | 11:30 uur |

(NATTE/ZOUTE) DROOM OF NACHTMERRIE – 17

Het stopt nooit

De landsregering heeft de “ontwerp-rijksstructuurvisie Grevelingen en Volkerak-Zoommeer” vastgesteld en daarmee het voornemen kenbaar gemaakt een beperkt getij terug te brengen in het Volkerak-Zoommeer en deze wateren op termijn te verzilten.

In artikel 6 in deze reeks omschreef ik reeds de honger naar zoet water en de gevolgen van het Rotterdamse beleid rond de Nieuwe Waterweg vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw. Ik eindigde dat artikel met een verzuchting: “Het wordt tijd dat de landelijke politiek zijn werk gaat doen en doorkrijgt dat vanaf eind jaren vijftig van de vorige eeuw de rest van Nederland gebruikt wordt als zoetwaterleverancier voor de eeuwig hongerige Nieuwe Waterweg. Rotterdam moet ophouden de problemen die haar havenactiviteiten veroorzaken af te wentelen op de rest van Nederland.”

Deze week werd duidelijk dat Rotterdam gewoon doorgaat met anderen op te zadelen met de gevolgen van haar beleid. Het Havenbedrijf Rotterdam wil de Nieuwe Waterweg wederom verdiepen om de scheepvaart een betere toegang te geven tot het Botlekgebied. Uit een voorbereidende rapportage van november jl. blijkt dat dieper water leidt tot meer instroom vanaf de Noordzee, waardoor de instroom van zout water richting Rotterdam toeneemt en de zoutindringing en de bodemerosie versterkt. Dit zal op termijn weer leiden tot een grotere zoet water vraag vanuit de regio Rotterdam, omdat weer meer inlaatpunten van zoet water voor drinkwater en de landbouw daar zullen verzilten. Het wordt dan zeer de vraag of er voor ons gebied net als in het verleden steeds minder zoet water beschikbaar zal zijn.

Op 4 februari gaf de heer P. Hordijk (provincie Zuid-Holland) in het stadhuis van Bergen op Zoom een presentatie over de plannen met het Volkerak-Zoommeer. Nu kijk ik altijd kritisch naar de betogen van mensen die op de loonlijst staan van de provincie Zuid-Holland en daarmee, voor mij, primair verbonden zijn met de belangen van Rotterdam. Dus ook naar de inhoud of het gebrek daaraan van een presentatie over de voor West-Brabant belangrijke veranderingen aan de waterkwaliteiten van het Volkerak-Zoommeer.

De heer Hordijk stelde dat de waterkwaliteit van het Volkerak-Zoommeer niet geworden was wat men er in 1987 van verwachtte. Wat mij dan altijd opvalt is dat na z’n constatering men niet uitlegt wat de oorzaken daarvan zijn. In artikel 7 in deze reeks heb ik al een tipje van de sluier opgelicht. De hoofdoorzaak is het steeds oplopende gebrek aan zoet water om het Volkerak-Zoommeer door te spoelen en op die wijze de verzilting en de ontwikkeling van blauwalgen tegen te gaan. Dat gebrek aan zoet water kent maar één oorzaak en die is begonnen met de aanleg van de Nieuwe Waterweg en het keer op keer verdiepen daarvan en de aanleg van meer havens langs die Nieuwe Waterweg en het daardoor steeds toenemende (zoute) vloedvolume. Als dit proces niet stopt zal er straks vaker, zelfs voor de inlaat via de Roode Vaart, geen zoet water zijn voor onze landbouw en industrie.

Het wordt tijd dat de oude strijdkreet van de Hertog van Brabant “Were Di” over het Hollands Diep zal klinken. En wij onze kaarten gaan aanpassen en het Hollands Diep veranderen in Brabants Water! Het lijkt nooit op te houden. De heren van Holland blijven proberen zich Brabants bezit toe te eigenen.

Was het eind van de 15^e eeuw de graaf van Nassau die de gorzen ten noorden van Gastel en ten westen van Zevenbergen opeisten (hetgeen bestreden werd door de heer van Bergen op Zoom), nu zijn het de havenbaronnen van Rotterdam die ons van het kostbare zoete water willen beroven. Moge de geest van Hertog Jan weer over ons komen. Nu is het niet meer aan de Grote Raad van Mechelen om recht te spreken maar aan het parlement om recht te doen. Helaas is dat voornamelijk een Randstad bedoening. Were Di!

Louis van der Kallen

Geen reacties

(NATTE/ZOUTE) DROOM OF NACHTMERRIE – 16: WAT BETEKENT ZOET OF ZOUT VOOR DE SCHEEPVAART?

door - PUBLICATIES

| 01-02-2015 | 11:30 uur |

(NATTE/ZOUTE) DROOM OF NACHTMERRIE – 16

Wat betekent zoet of zout voor de scheepvaart?

Zoet of zout water betekenen nog al wat voor de corrosiegevoeligheid van de scheepshuid en het daarvoor benodigde onderhoud, verf en kathodische beschermingssystemen. Wat in de MKBA (maatschappelijke kosten/baten analyse) opvalt is dat er geen berekeningen zijn opgenomen voor de meerkosten voor de scheepvaart bij een zout Volkerak-Zoommeer. De Rijn-Schelde verbinding is nu in principe een geheel zoetwatersysteem. Als dat gedeeltelijk zout wordt, vergt dat een volstrekt andere benadering van de corrosieproblematiek voor bijvoorbeeld de schepen die door afwisselend zoet en zout water varen. Dit gaat fors meer geld aan onderhoud van de schepen vergen. Het overgrote deel van de vrachtschepen, die gebruik maken van het Volkerak-Zoommeer, zijn ontworpen en worden onderhouden voor zoet water.
Bepalend voor bijvoorbeeld het kathodische beschermingssysteem is de omgeving waarin het schip zich gaat bevinden. Als schepen afwisselend varen in zoet en zout water dient met dit feit rekening gehouden te worden bij de keuze van het kathodische beschermingssysteem. De keuze van de te gebruiken anodes is afhankelijk van de zoutgehalten van de te bevaren wateren. Bijvoorbeeld zinkanoden voor varen in zout water, aluminiumanoden voor varen in brak water, zoals het IJsselmeer en de riviermondingen, en magnesiumanoden voor varen in zoete binnenwateren.
Ook verfsystemen en onderhoudssystemen, maar feitelijk het hele ontwerp van een schip dienen afgestemd te zijn op de zoutgehalten van de te bevaren wateren. Je zal maar een schip hebben gekocht, afgestemd op zoete binnenwateren en je kan plotseling, omdat het Volkerak-Zoommeer is verzilt, geen vrachten voor de kortste route tussen Rotterdam -Antwerpen meer aannemen. Dat zijn nog eens maatschappelijke kosten! In dit geval afgewenteld op een vaak kleine ondernemer.

Louis van der Kallen

Geen reacties

(NATTE/ZOUTE) DROOM OF NACHTMERRIE – 15: ER IS MEER GEBEURD DAN DE KOMST VAN DE QUAGGAMOSSEL

door - PUBLICATIES

| 25-01-2015 | 12:45 uur |

(NATTE/ZOUTE) DROOM OF NACHTMERRIE – 15

Er is meer gebeurd dan de komst van de quaggamossel

In de ontwerp-rijksstructuurvisie en in bijbehorende stukken wordt steeds gesteld dat de quaggamossel verantwoordelijk is voor de sterk verminderde blauwalgproblematiek op het Volkerak-Zoommeer. En vaak wordt er dan bij vermeld dat deze verbetering niet blijvend hoeft te zijn omdat ook het quaggamosselbestand kwetsbaar zou kunnen blijken. Hiermee wordt de indruk gewekt dat zonder de quaggamossel er geen verbetering zou kunnen zijn optreden. Dat is echter slechts een deel van de werkelijkheid.

Het vaak vergeten deel is dat ook voor blauwalgen geldt dat ze alleen overvloedig kunnen voorkomen als ook hun eten in overvloed beschikbaar is. Hoe hoger de stikstof- (N) en fosfaat- (P) gehalten in het water hoe meer kans op overvloedige blauwalgengroei. De stikstofaanvoer naar het Volkerak-Zoommeer systeem is de afgelopen jaren aanzienlijk gedaald. In de milieurapportage uit 2012 zijn daarvan cijfers op de pagina’s 64/65 te vinden. Die spreken boekdelen. Was de aanvoer van stikstof in de jaren 1989/95 voor het Krammer-Volkerak nog gemiddeld 1450 kg/ha/j in de jaren 2000/2009 was dat gemiddelde gedaald naar 1000 kg/ha/j. Een daling met 31 %. Voor het Zoommeer was die daling gemiddeld zelfs 37 %. Ook de fosfaataanvoer in het Krammer-Volkerak daalde. Van gemiddeld 46 kg/ha/j in de jaren 1989/95 tot 25 kg/ha/j in de jaren 2000/2009. Een daling van 46 %. Ook in het Zoommeer was er sprake van een significante daling, zij het dat deze beperkt bleef tot 13 %. Wetgeving, zoals de nitraatrichtlijn en een ander bemestingsbeleid in de landbouw, begint steeds meer effect te sorteren. Maar er is ook sprake van een afnemende nalevering van orthofosfaat uit de waterbodems. Kortom, de hoeveelheid voedsel in het water van het Volkerak-Zoommeer voor de blauwalgen is de afgelopen jaren geleidelijk gedaald en daalt verder. Gesteld mag worden dat ook de daling van de stikstof- en fosfaatgehalten een bijdrage heeft geleverd aan de geconstateerde afname van bloei van blauwalgen. De totale waterkwaliteit van het zoete Volkerak-Zoommeer is al jaren aan het verbeteren en er is geen reden om aan te nemen dat die geleidelijke verbetering nu zou stoppen.

Louis van der Kallen

Geen reacties

(NATTE/ZOUTE) DROOM OF NACHTMERRIE: TUSSENSTAND PETITIE – 2

door - PUBLICATIES

| 21-01-2015 | 17:00 uur |

(NATTE/ZOUTE) DROOM OF NACHTMERRIE: TUSSENSTAND PETITIE – 2

Op 14 oktober zijn wij de petitie “STOP DE VERZILTING VAN HET VOLKERAK-ZOOMMEER” gestart. Op 1 januari 2015 hadden 931 mensen deze ondertekend.
Er werden in 2014 bij de petitie 95 opmerkingen gemaakt die vrijwel allen de wens tot zoet blijven van het Volkerak-Zoommeer onderschreven c.q. motiveerden. Wij zullen de komende weken een aantal van de opmerkingen via de facebook pagina van Ons Water onder uw aandacht brengen. De onderstaande drie opmerkingen van even zovele ondertekenaars waren alle gedateerd 15 oktober 2014:

“Als Bergenaar heb ik deze kwestie vol verbazing gevolgd. Altijd gedacht dat de minister van I en M toch nooit groen licht zou geven, dus toch wel! Met de huidige ontwikkelingen wat betreft de waterkwaliteit totaal 350 miljoen uitgeven lijkt me volstrekt verkeerd, belachelijk zelfs. Als recreant van het gebied kan ik meepraten over de huidige waterkwaliteit, minstens 5 jaar helder, waterplanten en vrijwel geen overlast van blauwalg. Dat het nog niet structureel ”goed” is weten we, maar geeft het een ieder geval een kans…
“Als visser is het al triest te zien dat de visstand zwaar onder druk staat door (beroepsmatige) overbevissing. Helemaal een doodzonde dat potentieel een van de mooiste viswateren waar heel lang een goede en mooie populatie vissen van diverse soorten wordt verkwanseld voor feitelijk niets anders dan nostalgie.”
“Je ziet het gewoon aan de vissen in het Volkerak dat ze het daar goed naar hun zin hebben momenteel. Ze zien er gezond en wel doorvoed uit, waarom dan nu nog ingrijpen? Verzilting is echt niet meer nodig. Het zou jammer zijn als dit gebied terug zout zou worden.”

Als voorbeeld een mooi filmpje van Franse vissers op het Volkerak.

Louis van der Kallen

Geen reacties

(NATTE/ZOUTE) DROOM OF NACHTMERRIE – 14: EEN BUITENLANDSE BLIK

door - PUBLICATIES

| 17-01-2015 | 16:00 uur |

(NATTE/ZOUTE) DROOM OF NACHTMERRIE – 14

Een buitenlandse blik

Nederlanders denken dat, als het over water gaat, we de ’top’ van de wereld zijn en misschien zijn we dat ook wel. Maar de vraag is of dat ook zo is als het over verzilting gaat. Verzilting van landbouwgronden is al decennia een mondiaal probleem. In dat kader is het misschien toch goed om te kijken wat buitenlandse experts geschreven hebben over verzilting in Nederland. Dat kan ook interessant zijn als je beseft dat Nederland als deltagebied altijd heeft beschikt over grote voorraden en aanvoer van zoet water wat zou kunnen leiden tot onderschatting van de problematiek van verzilting of het denken over zoet watertekorten.

In het kader van de eventuele verzilting van het Volkerak-Zoommeer is in april 2012 verschenen het Milieueffectrapport waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer

Op pagina 145 onder het kopje ‘Expert review oktober 2006′ wijzen buitenlandse deskundigen op de mogelijke risico’s en bijwerkingen van verzilting van het Volkerak-Zoommeer. Hierbij enkele memorabele citaten:

“Een zout Volkerak-Zoommeer zou een habitat kunnen gaan vormen voor schadelijke mariene algensoorten.”
“Langdurige perioden van sterke gelaagdheid en een gering zoutgehalte in de bovenste waterlaag zouden kunnen leiden tot een hoge concentratie van micro-algen, die buiten het bereik blijven van algenetende bodemdieren, zoals mosselen.”

Eveneens hebben de experts gemeld dat de spontane herintroductie van mosselen etc. te positief is geschat.”

In maart 2014 is verschenen de OECD studie “Water Governance in the Netherlands, Fit for the future.”. Dat is een studie van de OECD uitgevoerd door een keur van internationale deskundigen naar het totale waterbeheer in Nederland. Ook daaruit enkele citaten: pagina 57

“In the past, water supplies have been abundant and the abstraction regimes used in the Netherlands have focused on ensuring flood safety an protecting water quality. However, there is a growing risk of shortage due to a lack of water and increasing salinity as sea water intrudes into the delta and saline groundwater rises.”
“According to Jeuken et al. (2012), estimates of economic loss to the Dutch agricultural sector may reach EUR 700 million in a ‘dry year’ (frequency of 1/10 years) and EUR 1800 in an ‘extreme dry year’ (frequency of 1/100 years)”

En te vinden op pagina 187:

“In fact, since 2006, the quality of the Volkerak-Zoommeer has unexpectedly improved due to the introduction of the quagga mussel that filters the water and removes algae.”

Duidelijk is dat internationale deskundigen zien dat er aan verzilting, en daarbij het verloren gaan van zoet watervoorraden, ook in Nederland risico’s verbonden zijn. Hieronder het optreden van een zoet watertekort dat grote verliezen kan betekenen voor onze landbouwproductie. Ook is helder dat er problemen kunnen ontstaan met mariene (zout water) algensoorten. Kortom verzilting van het Volkerak-Zoommeer is risicovol en kan een forse schade betekenen voor onze landbouwproductie.

Louis van der Kallen

Geen reacties

(NATTE/ZOUTE) DROOM OF NACHTMERRIE: TUSSENSTAND PETITIE – 1

door - PUBLICATIES

| 13-01-2015 | 12:00 uur |

(NATTE/ZOUTE) DROOM OF NACHTMERRIE: TUSSENSTAND PETITIE – 1

Op 14 oktober zijn wij de petitie “STOP DE VERZILTING VAN HET VOLKERAK-ZOOMMEER” gestart. Op 1 januari 2015 hadden 931 mensen deze ondertekend. Van de ondertekenaars hadden 20 % dat gedaan zonder hun naam en adres kenbaar te maken. Van de wel bekende ondertekenaars kwam
13 % uit het buitenland, voornamelijk België en Duitsland
42 % kwam uit het werkgebied van het waterschap Brabantse Delta
9 % uit Zeeland
22 % uit Zuid-Holland
14 % uit de rest van Nederland.
Wat qua woonplaatsen van de ondertekenaars opviel was dat 8,5 % uit Bergen op Zoom en ruim 4 % uit de Heen kwam. Het lijkt erop dat nogal wat recreanten, natuurliefhebbers en agrarische ondernemers de petitie tekenden. Zij zien klaarblijkelijk als geen ander de nadelen van verzilting.
Verder werden er in 2014 bij de petitie 95 opmerkingen gemaakt die vrijwel allemaal de wens tot zoet blijven van het Volkerak-Zoommeer onderschreven c.q. motiveerden. Wij zullen de komende weken een aantal van deze opmerkingen via de facebook pagina van Ons Water onder uw aandacht brengen. De eerste was gedateerd 15 oktober 2014:
“Als voormalig waterbouwer, betrokken bij de aanleg van de secundaire deltawerken, heb ik met grote verbazing kennisgenomen van de beslissing van dit kabinet. Met heel veel miljoenen guldens (euro’s) belastinggeld van de inwoners is een veilig en prachtig Volkerak-Zoommeer ontstaan dat nu plotsklaps weer teniet wordt gedaan. Hierbij moet bedacht worden dat het 30 jaar geduurd heeft om tot dit moois te komen. Verzilting vraagt wederom een tijdsspanne van 30 jaar of meer om eenzelfde?? natuur terug te krijgen. Verzilting heeft alleen zin als het volledige getij terugkeert want anders verkrijgen de omwonenden een stinkende en rottende waterplas ervoor terug. De omliggende gemeenten dienen hiervan goed bewust te zijn omdat dit ook ten koste gaat van het alom gepropageerde (water)toerisme in deze regio.”

Louis van der Kallen

Eén reactie

(NATTE/ZOUTE) DROOM OF NACHTMERRIE – 13: HET RAMMEGORS VOORLOPIG WEER ZONDER GETIJ

door - PUBLICATIES

| 10-01-2015 | 12:15 uur |

(NATTE/ZOUTE) DROOM OF NACHTMERRIE – 13

Het Rammegors voorlopig weer zonder getij

Het terugbrengen van een zout getij vanuit de Oosterschelde in het natuurgebied Rammegors bij Sint Philipsland is voorlopig gestopt. Rijkswaterstaat heeft de doorlaat die in de Krabbenkreekdam was gecreëerd gesloten. Dit is uit voorzorg gedaan omdat de bodem van de Oosterschelde voor de dam veel sneller blijkt te eroderen dan gedacht. Zolang niet duidelijk is wat daar de gevolgen van zijn, wordt er geen zout water doorgelaten.

Vanaf 5 december 2014 liet de sluis in de Krabbenkreekdam weer zout water uit de Oosterschelde in het natuurgebied Het Rammegors lopen. Op 19 december is de sluis weer afgesloten vanwege de snelle erosie aan de bodem. De fundering waar de sluis op staat kan hierdoor worden aangetast. Het is nog onduidelijk hoeveel tijd het onderzoek vraagt en hoe lang de doorlaat gesloten blijft.

Rijkswaterstaat wilde weer zout water in het Rammegors toelaten, zodat er weer slikken en schorren ontstaan. De huidige afsluiting heeft nog geen grote gevolgen voor de flora en fauna in het Rammegors, omdat er na twee weken getijdenstroming nog slechts beperkte verzilting heeft plaatsgevonden. Van het weer zout maken van natuurgebied Rammegors bij Sint Philipsland komt voorlopig dus niets terecht. Zolang nog wordt onderzocht wat de gevolgen van de erosie aan de bodem kan zijn, wordt geen zout water doorgelaten.

Was de erosie te verwachten? Ik denk het wel. Een erosie-effect kan ook op gaan treden in geval het getij, zoals nu is voorgesteld, terug wordt gebracht in het Volkerak-Zoommeer.

In haar zienswijze heeft de Stichting Sirene nadrukkelijk gewezen op het risico dat, bij het terugbrengen van het getij in het Volkerak-Zoommeer, de zandhonger (erosie) in de Oosterschelde versterkt zal gaan worden waardoor slikken en schorren in omvang zullen afnemen. Feitelijk is de optredende erosie bij de doorlaat naar het Rammegors in het klein wat straks bij in het noordelijke deel van de Oosterschelde kan gaan gebeuren. Hopelijk leert Rijkswaterstaat hier iets van met betrekking tot de risico’s verbonden aan de plannen voor het Volkerak Zoommeer.

Louis van der Kallen

Geen reacties

(NATTE/ZOUTE) DROOM OF NACHTMERRIE – 12: WAT IS DE WAARHEID? – 2

door - PUBLICATIES

| 04-01-2015 | 11:00 uur |

(NATTE/ZOUTE) DROOM OF NACHTMERRIE – 12

Wat is de waarheid? – 2

De ontwerp-rijksstructuurvisie is bijna juichend over de door de verzilting te verwachten positieve effecten voor het toerisme. Als dat werkelijk voor het hele gebied zo zou zijn waarom hebben dan maar liefst zes jachthaven/watersport bedrijven, die afhankelijk zijn van het watersporttoerisme dan een zienswijze ingediend met de volgende vier verzoeken:

Voorlopig af te zien van verzilting van het VZM, totdat duidelijk is of de overlast van blauwalg terugkeert.
Geheel af te zien van verzilting van het VZM als in een later stadium blijkt dat de kans dat overlast van blauwalg terugkeert nihil is.
Te onderkennen dat verzilting van het VZM forse negatieve effecten met zich meebrengt voor de havens achter de Manderssluis en het Benedensas.
De rijksstructuurvisie en de onderliggende MER en MKBA te heroverwegen en zo nodig aan te passen op de punten zoals in de bijlage bij deze brief genoemd.

Zouden de zes bedrijven: Jachthaven Waterkant te Dinteloord, Jachtcentrum te Dintelmond, Jachthaven de Vlije te Steenbergen, het Bunkerstation AM van der Kolk te Dinteloord, Stevens Nautical te Heijningen en Jachthaven de Schapenput in de Heen, hun belangen niet zien? Of is het zo dat in de stukken vooral de voordelen aan bod zijn gekomen.

Volgens hen is het voornaamste nadeel voor de waterrecreatie het opnieuw in bedrijf nemen van de Manderssluis en het Benedensas. Daarmee vermindert de bereikbaarheid van de Brabantse binnenwateren, omdat geschut moet worden om de havens achter de sluizen (zes jachthavens met gezamenlijk zo’n 1.550 ligplaatsen) te bereiken. Daarnaast voorzien zij stankoverlast van rottende zeesla, juist bij de Manderssluis en het Benedensas.

Deze extra barriÃ¨re voor hun klanten heeft een sterk negatief effect, zowel op het aantal overnachtingen van passanten als op de aantrekkelijkheid van de vaste ligplaatsen. Dat blijkt naar hun inzicht uit het feit dat de havens achter deze twee sluizen pas goed tot ontwikkeling zijn gekomen na de afsluiting van de Philips- en Oesterdam. In de Maatschappelijke Kosten/baten analyse (MKBA) is dit negatieve effect amper meegenomen voor de passanten en helemaal niet voor de vaste ligplaatsen, terwijl het overgrote deel van de inkomsten van een jachthaven komt uit de liggelden van de vaste ligplaatshouders. Het niet meenemen van deze negatieve effecten is in hun ogen onterecht. “Verzilten van het VZM zal een zeer zware wissel trekken op de rentabiliteit en levensvatbaarheid van onze havens”, was hun harde conclusie. Voor wie is het dan wel voordelig? Ons Water sluit niet uit dat dit de havens zijn langs de Grevelingen. Ook hier lijkt het erop dat de Zeeuwen goede zaken doen met de structuurvisie en West-Brabant wederom aan het kortste eind trekt en de rekening mag betalen!

Louis van der Kallen

Geen reacties

2050

door - PUBLICATIES

| 31-12-2014 | 19:20 uur |

2050

Dhaka Bangladesh

Soms zet het bijwonen van een symposium me aan het denken, omdat wat gepresenteerd wordt me verbijstert. Dat overkwam mij op 10 december in Dordrecht. Ik bezocht het symposium “Smart Thinking #3 – Water; van innovatie naar implementatie” in het Energiehuis en georganiseerd door PLATFORM31.

Wat mij in die bijeenkomst vooral trof was de presentatie van Arno Bouwman. Hij is verbonden aan PBL, het planbureau voor de leefomgeving. De spreker had mij gelijk wakker gemaakt met de start: “wij zijn een onafhankelijke onderzoeksinstelling en wij vallen onder het ministerie I&M“. Onafhankelijk en onder een ministerie vallen gaat er bij mij niet echt in. Dat maakt mij kritisch. Dat laat onverlet dat de spreker dat toch zo kan voelen. Kern van zijn betoog was: de steden staan voor een aanmerkelijke groeispurt en in 2050 woont circa 70 % van de wereldbevolking in steden. Uit het gepresenteerde kaartmateriaal bleek dat die stedelijke groei vooral in de delta’s van de wereld gaat plaatsvinden. De nu vruchtbare delta’s van de Niger, de Nijl, de Zambezi, van de Ganges/Bramaputra, de Mekong, de SÃ´ng HÃ´ng (de rode rivier), de Jangtsekiang (blauwe rivier), de Huang He (gele rivier), enzovoort huisvesten straks 60 % van de wereldbevolking. Dit stelt de mensheid voor kolossale problemen op het gebied van het waterbeheer, zoals voldoende schoon water, riolering en afvalwaterzuivering. In het licht van de klimaatverandering en stijgende zeespiegel is waterveiligheid ook een probleem. Veel van de delta’s zijn slecht tot nauwelijks beschermd tegen de combinatie zeespiegelstijging en grotere variaties in rivierafvoeren. Een land als Bangladesh staat voor een haast onmogelijke opgave haar meer dan 100 miljoen mensen, die leven in haar delta, te beschermen. Maar één probleem blijft in het rapport, waarop dit alles gebaseerd is, onvermeld. De voedselvoorziening!

Het ruimtebeslag van de groeiende steden gaat vooral ten koste van de vruchtbaarste gronden. De vestiging van de eerste menselijke nederzettingen, waaruit de meeste huidige steden zijn ontwikkeld, vond plaats in de vruchtbaarste delta’s. Kenmerken waren korte aanvoerlijnen van voedsel en de beschikbaarheid van zoet water. Korte afvoerlijnen van afval, dat vaak weer gebruikt kon worden als meststof voor de voedselproductie. Langs de snelwegen van de oudheid en de middeleeuwen, de rivieren, ontstonden de steden als markt- en stapelplaatsen. De wegen waren immers van slechte kwaliteit en vaak maar gedurende delen van het jaar bruikbaar. Ondanks de komst van goede wegen, spoorwegen en luchtverbindingen liggen de meeste (toekomstige) megasteden, die begonnen als dorpen, nog steeds in de van oorsprong vruchtbare delta’s en op de voor voedselproductie meest geschikte gronden. Ook de steden die niet in delta’s liggen hebben bij uitbreidingen vaak de nabije land- en tuinbouwgronden bebouwd. Ook dat waren vaak de beste en productiefste gronden.

Neem ons eigen Bergen op Zoom. De rijke tuinbouwgronden, die vroeger zorgden voor rijke aardbei- en asperge-opbrengsten, zijn bebouwd en de productie van het witte goud is in onze regio sterk verminderd. In de jaren vijftig leerde ik op de lagere school in Rotterdam nog dat de beste en meeste asperges uit Bergen op Zoom kwamen. Dat is helaas lang geleden. Voor mij is het helder de opgave wordt straks niet alleen de waterveiligheid en waterhuishouding van de steden goed te regelen, maar ook hoe voeden we de mensheid als de beste en meest productieve gronden zijn bebouwd. Stadslandbouw is straks geen hobby of ontspanningsbezigheid, maar bittere noodzaak. Of moeten we heel anders gaan denken en dat bebouwen van de delta’s niet als een gegeven beschouwen en gaan kijken of de planologie voor toekomstige uitbreidingen niet volgend moet zijn maar op landelijke/mondiale schaal leidend! Of blijven we er op vertrouwen dat technologie altijd en overal de oplossingen zullen aandragen?

Louis van der Kallen

Geen reacties

(NATTE/ZOUTE) DROOM OF NACHTMERRIE – 11: DE DELTAWERKEN EN ZOET WATER

door - PUBLICATIES

| 28-12-2014 | 12:00 uur |

(NATTE/ZOUTE) DROOM OF NACHTMERRIE – 11

De Deltawerken en zoet water

Bij de Deltawerken denken we bijna altijd alleen aan waterveiligheid, maar dat is onterecht! Van het begin af aan was zoet water een thema bij de ontwikkeling van de plannen. Ook toen dachten de plannenmakers integraal. Ook de nieuwe economische mogelijkheden van de plannen kwamen uitgebreid aan bod. Zo ook wat de ontwikkelingen voor een betere zoetwatervoorziening voor industrie en landbouw zou kunnen betekenen.

Als voorbeeld enkele citaten uit de rede die de Minister van Verkeer en Waterstaat, Mr. J. Algera op 21 februari 1953 uitsprak tijdens de installatie van de Deltacommissie: “De plannen voor de zojuist besproken afdammingen in het complex der benedenrivieren vloeiden echter niet alleen voort uit de wens tot beveiliging van de aangrenzende gebieden tegen mogelijke stormvloeden, maar zij maken tevens deel uit van een complex maatregelen, dat beoogde de verzilting te bestrijden door het vormen van zoetwaterboezems en door het verminderen van de hoeveelheid uit zee binnenstromend zout water als gevolg van het beperken van de komberging.”

“Tevens zou de mogelijkheid kunnen worden geopend om een deel van het zoete water van Rijn en Maas, dat thans naar zee wegstroomt, langs Rotterdam te voeren en aldus de voortschrijdende verzilting van de Nieuwe Waterweg tegen te gaan , alsmede om deze gebieden, die daarvan thans nog verstoken zijn, aan zoet water te helpen.”

“Daarnaast zal de uitvoering van deze werken op bijzondere wijze ten goede kunnen komen aan de zoetwatervoorziening van een groot deel van ons land en de bestrijding van de gevolgen van de voortschrijdende verzilting op verschillend gebied,â€¦.”

Ook de uitkomsten van onderzoeken die gebruikt zijn bij de totstandkoming van het rapport eindverslag en interim adviezen deel 1 van de Deltacommissie, zoals de studie van de Commissie ter Bestudering van de Ruimtelijke Ordening in de Landbouw (paragraaf 5.3) met onder andere de stelling: “Ter wille van de zoetwaterhuishouding behoort in het voltooide Deltaplan het Volkerak te zijn afgedamd.” werden te harte genomen. Vele pagina’s van de rapportage werden gewijd aan “De verbetering van de zoetwaterhuishouding” (paragraaf 6.2).

De wijze lessen van toen worden nu terzijde geschoven. Toen werd de verzoeting van wateren als het Volkerak Zoommeer en het Haringvliet als noodzakelijk gezien voor een goede toekomst van de landbouw en voor de industrialisering van dit deel van Nederland. Ook in “Waterbeleid voor de 21e eeuw”, het advies van de Commissie Waterbeheer 21e eeuw, ook wel de commissie Tielrooij genoemd (uitgegeven in augustus 2000), kwam dit gegeven aan de orde. Jammer dat zoveel politici ophouden met nadenken als een aantal ‘prominenten’ eenmaal een besluit hebben genomen. Je vraagt je steeds opnieuw af waarom er niet geleerd wordt van het verleden?

Louis van der Kallen